अमेरिकन लेखक मार्क ट्वेन यांची एक लोकप्रिय म्हण आहे. ते म्हणाले होते, “सिगारेट सोडणे सोपे होते, मी ते शंभर वेळा केले.” जरी हे शक्य आहे की, त्याने हे कधीही सांगितले नाही. नंतर फुफ्फुसाच्या कर्करोगाने त्यांचे निधन झाले.
समाज म्हणून आपण निकोटीन, अल्कोहोल आणि ड्रग्ज यांसारख्या व्यसनाधीन पदार्थांचे व्यसन स्वीकारले आहे. यामुळे झालेले नुकसानही आम्ही मान्य केले आहे.
परंतु जेव्हा लैंगिक व्यसनाचा प्रश्न येतो तेव्हा तज्ञांची मते विभागली जातात. काही जण सेक्स व्यसनाधीन आहे असे मानतात तर काही ते नाकारतात.
सेक्स बद्दल मुलांशी खोटे बोलणे धोकादायक का आहे?
सध्या सेक्स व्यसन हा आजार नाही आणि त्यामुळे किती जणांनी त्याबाबत वैद्यकीय सल्ला मागितला आहे याची अधिकृत आकडेवारी उपलब्ध नाही.
पॉर्न आणि लैंगिक व्यसनाशी लढा देत असलेल्या लोकांना मदत करण्यासाठी विकसित केलेल्या वेबसाइटने ब्रिटनमधील 21,000 लोकांचे सर्वेक्षण केले. या लोकांनी 2013 पासून वेबसाइटवर मदतीसाठी संपर्क साधला होता.
यापैकी 91 टक्के पुरुष होते आणि फक्त दहा जणांनी त्यांच्या समस्येसाठी डॉक्टरांचा सल्ला घेतला होता.
सेक्सबद्दलचे विचार असे बदलू लागले आहेत
तज्ञ मत
2013 मध्ये डायग्नोस्टिक अँड स्टॅटिस्टिकल मॅन्युअल ऑफ मेंटल डिसऑर्डर (DSM) मध्ये लैंगिक व्यसनाचा समावेश करण्यासाठी विचार केला गेला होता, परंतु पुराव्याअभावी त्याचा समावेश केला गेला नाही. DSM हे अमेरिका आणि ब्रिटनमधील एक महत्त्वाचे निदान साधन आहे.
परंतु आता जागतिक आरोग्य संघटनेने जाहीर केलेल्या ‘मॅन्युअल इंटरनॅशनल क्लासिफिकेशन ऑफ डिसीजेस’ (ICD) मध्ये सक्तीच्या लैंगिक वर्तनाचा समावेश करण्याचा विचार केला जात आहे.
नवीन पुरावे समोर आल्यानंतर, 2013 मध्ये जुगाराचे व्यसन आणि अति खाणे देखील रोग म्हणून स्वीकारले गेले. पूर्वी जुगार खेळणे एक सक्तीचे वर्तन मानले जात असे.
यात लैंगिक व्यसनाचाही समावेश असू शकतो, असे थेरपिस्टचे मत आहे.
डेटिंग ॲपवर पाहिजे तसा जोडीदार कसा शोधायचा?
मनात काय चालले आहे
एका संशोधनातून असे दिसून आले आहे की जेव्हा लैंगिक व्यसनाने ग्रस्त व्यक्ती पॉर्न पाहते तेव्हा त्याच्या मेंदूमध्ये अशाच क्रिया घडतात जसे ड्रग्सच्या व्यसनाधीन व्यक्तीच्या मेंदूमध्ये जेव्हा तो ड्रग्स पाहतो तेव्हा होतो.
एखाद्या व्यक्तीला लैंगिक व्यसन आहे की नाही हे तुम्ही व्यसन मानता यावर अवलंबून आहे आणि कोणतीही अधिकृत व्याख्या नाही.
मुक्त विद्यापीठातील एमेरिटस प्रोफेसर डॉ. फ्रेडरिक टोट्स म्हणतात, “जर एखादी व्यक्ती शारीरिकदृष्ट्या अवलंबून असेल आणि ज्याचा त्याग केल्यास शारीरिक नुकसान होईल, तर सेक्स हे व्यसन असू शकत नाही.”
तथापि, सविस्तर स्पष्टीकरण अधिक उपयुक्त ठरेल, असा त्यांचा विश्वास आहे.
डॉ. टोट्स म्हणतात की कोणत्याही व्यसनाची दोन वैशिष्ट्ये असतात – आनंद किंवा बक्षीस मिळवण्याची इच्छा आणि या वागणुकीभोवतीचा संघर्ष. तज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की बक्षीसाची इच्छा ही व्यसनाधीन वर्तनापासून वेगळे करते. जरी दोघांमध्ये बरेच साम्य आहे.
प्रोफेसर टोएट्स म्हणतात, “व्यसनाने ग्रस्त लोक दीर्घकालीन हानी जास्त असले तरीही त्यांना अल्पकालीन फायदे दिसतात. याउलट ऑब्सेसिव्ह कंपल्सिव्ह डिसऑर्डरने ग्रस्त असलेले लोकही अशा प्रकारे वागतात की त्यांना आनंद मिळत नाही.
परंतु आपल्या सर्वांना आनंदाची इच्छा असते, मग सामान्य बक्षीस शोधण्याची वर्तणूक आणि व्यसन यात काय फरक आहे?
लोक ऑफिसमध्ये पॉर्न का पाहतात?
मानसशास्त्रज्ञ डॉ. हॅरिएट गॅरोड असे मानतात की एखादी वर्तणूक व्यसन बनते जेव्हा ती इतकी तीव्र होते की ती व्यक्ती आणि त्याच्या सभोवतालच्या लोकांचे नुकसान करू लागते.
ती म्हणते की जुगार किंवा अति खाण्याचे व्यसन हा एक आजार मानला गेला आहे, परंतु लैंगिक व्यसन नाही कारण ते बर्याच काळापासून लोकांच्या मनात आहे.
याचा अर्थ असा आहे की जुगार खेळण्यासाठी आणि मोठ्या प्रमाणात खाण्यासाठी मदत घेण्यासाठी अधिक लोक पुढे आले आहेत, ज्यामुळे त्यांना हा आजार असल्याच्या समर्थनार्थ अधिक पुरावे मिळाले आहेत.
डॉ. अबीगेल साह एक क्लिनिकल मानसशास्त्रज्ञ आहेत ज्यांचा असा विश्वास आहे की लैंगिक वागणूक देखील व्यसनमुक्त असू शकते, परंतु ज्यांना ही भावना नियंत्रणाबाहेर आहे, त्यांच्यासाठी लैंगिक संबंध हे नैराश्यावर मात करण्यासाठी सेक्सचा अवलंब करण्यासारख्या इतर काही समस्यांचे कारण असू शकते , चिंता किंवा आघात.
ती म्हणते, “वेगवेगळ्या ॲक्टिव्हिटीज आणि ड्रग्जशी संबंधित ॲक्टिव्हिटी वेगवेगळे रिवॉर्ड देतात, पण मुद्दा असा आहे की ते रिवॉर्ड देतात. सेक्स एकाच पद्धतीने काम करत नाही यावर विश्वास ठेवण्याचे कारण नाही. होय, पण गोष्ट अशी आहे की आम्ही यासाठी पुरेसा पुरावा अद्याप माझ्याकडे नाही.”
तथापि, त्याला खात्री नाही की सेक्सला व्यसन म्हणून विचार केल्यास लोकांना, विशेषतः जे इतर समस्यांना तोंड देण्यासाठी सेक्सचा वापर करतात त्यांना मदत होईल. त्यांना असे वाटते की यामुळे अति-निदानाची समस्या उद्भवू शकते म्हणजेच चुकीची औषधे दिली जातात किंवा लक्षणांचे योग्य विश्लेषण केले जात नाही.
सेक्सशी संबंधित हे प्रश्न तुमच्याही मनात येतात का, जाणून घ्या काय आहे सत्य
सेक्स व्यसन ही एक मिथक आहे का?
सेक्स व्यसन हा खरा आजार आहे हे अनेकांना मान्य नाही.
‘द मिथ ऑफ सेक्स ॲडिक्शन’ हे पुस्तक लिहिणारे सेक्स थेरपिस्ट डेव्हिड ले म्हणतात की ‘सामान्यत: सेक्स ॲडिक्शन समजले जाणारे वर्तन हे मूड आणि फ्रस्ट्रेशनशी संबंधित उपचार न केलेल्या समस्यांचे लक्षण आहे.’
तो म्हणतो, “सेक्स किंवा हस्तमैथुन यांना दारू किंवा ड्रग्जशी बरोबरी करणे योग्य नाही. दारूचे व्यसन असलेले लोक सोडले तरी त्यांचा मृत्यूही होऊ शकतो.”
ते म्हणतात, “लैंगिक व्यसनाची संकल्पना निरोगी लैंगिक संबंध काय आहे याच्याशी संबंधित नैतिक मूल्यांवर आधारित आहे.”
हिवाळ्यात विवाहित पुरुषांसाठी या 5 घरगुती गोष्टी अमृत ठरतात
“तुम्ही तुमच्या थेरपिस्टच्या समजण्यापेक्षा जास्त किंवा वेगळ्या पद्धतीने सेक्स करत असाल तर तुम्ही सेक्स ॲडिक्ट असाल!”
इंटरनॅशनल क्लासिफिकेशन ऑफ डिसीजेसच्या पुढील अंकात सक्तीच्या लैंगिक वर्तनाचा समावेश करण्यावरील एका पेपरमध्ये, संशोधकांच्या एका गटाने असा युक्तिवाद केला आहे की हा सापळा टाळला पाहिजे.
ते म्हणतात की “लैंगिक इच्छा किंवा लैंगिक इच्छा नाकारण्याबद्दल नैतिक निर्णय” साठी “लैंगिक इच्छा किंवा वर्तन” हा आधार मानला जाऊ नये.
तथापि, जे लोक या अटीला औपचारिकपणे ओळखले जाण्याची मागणी करत आहेत त्यांचा असा विश्वास आहे की जे लोक मदतीसाठी पुढे येण्यास धडपडत आहेत त्यांना प्रोत्साहन मिळेल, जरी लैंगिक व्यसन ही स्वतःची समस्या असेल किंवा ते एखाद्या गंभीर समस्येचे लक्षण असू शकते .
